HPV (humani papilloma virus) je jedan od najčešćih uzročnika polno prenosivih bolesti u svetu. Pored toga, predstavlja i najčešći mikrobiološki uzrok raka grlića materice i polnih bradavica (kondiloma).
HPV virusi pripadaju DNK virusima, porodici Papillomaviridae i rodu Papillomavirus. Ime su dobili od latinske reči papilla, što znači bradavica i grčke reči oma, što znači tumor. Do danas je identifikovano preko 100 različitih tipova HPV virusa koji su razvrstani na osnovu virusne DNK. Ovi virusi inficiraju kožu i sluzokožu različitih delova tela, a oko 40 tipova izaziva promene na genitalnom sistemu žena, i to na vulvi, vagini i grliću materice. Ovi virusi su toliko infektivni, da se skoro sve seksualno aktivne žene u nekom trenutku svog života zaraze. Ne postoji pravi lek, te jedini način za suzbijanje je prevencija, odnosno blagovremeno otkrivanje redovnim pregledima kod ginekologa. Inkubacija traje od nekoliko nedelja do nekoliko meseci. Često ne pokazuju simptome te na taj način inficirirana osoba ni ne zna da je zaražena HPV virusom. Ukoliko je imuni sistem dovoljno snažan može da savlada virus i dolazi do njegovog odbacivanja, no kod onih sa oslabljenim imunitetom dolazi do razvoja infekcije.
Prema onkogenom potencijalu, HPV virusi su podeljeni na:
HPV niskog rizika - tipovi 6, 11, 42, 43, 44. Nazivaju se tipovima niskog rizika jer infekcije koje izazivaju imaju mali onkogeni potencijal. Najučestaliji su tipovi 6 i 11.
HPV visokog rizika - tipovi 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 61. Nazivaju se tipovima visokog rizika jer su odgovorni za većinu ozbiljnih promena koje mogu da napreduju do karcinoma, te ih nazivamo i onkogenim tipovima. Najzastupljeniji su tipovi 16 i 18.
Na koži i sluzokoži vulve, vagine i grlića materice virusi uzrokuju oštećenja koja se mogu manifestovati u vidu genitalnih bradavica (kondiloma), intraepitelnih neoplazija (displazija) i karcinoma.
Kondilomi predstavljaju najučestalije promene na koži i sluzokoži donjeg genitalnog sistema i u 90% slučajeva su uzrokovani HPV tipovima 6 i 11. Najčešće se manifestuju u obliku bradavičastih izraštaja, pojedinačnih ili grupisanih, kada govorimo o šiljastim kondilomima (condylomata accuminata) i u vidu ravnih kondiloma (condylomata plana), promena u nivou kože izmenjene boje. Nisu nužno praćeni simptomima, ali ukoliko postoje najčešće je to svrab, peckanje ili uporan vaginalni iscedak.
Infekcija HPV virusom predstavlja rizik za razvoj displastičnih promena. U zavisnosti od lokalizacije na genitalnom sistemu razlikujemo CIN – cervikalna intraepitelna neoplazija, VAIN – vaginalna intraepitelna neoplazija i VIN - vulvarna intraepitelna neoplazija. Da bi došlo do razvoja ovih promena, neophodno je da postoji ulazno mesto za virusne partikule, u vidu patoloških promena (metaplazija), i kontakt sa onkogenim tipovima virusa. Kao najčešći uzročnik se navodi HPV tip 16. Pored HPV infekcije kofaktori koji doprinose pojavi samog oboljenja su pušenje, pad imuniteta, imunosupresivni lekovi. CIN se manifestuje u obliku različitih promena na grliću materice koje se najbolje uočavaju primenom kolposkopa. Simptomatologija je oskudna, pacijentkinje se mogu žaliti na krvarenja nakon odnosa. VIN i VAIN se mogu manifestovati u vidu asimptomatskih beličastih hrapavih površina.
Karcinom grlića materice predstavlja drugi po učestalosti maligni tumor ženske populacije. Glavni faktor rizika za nastanak karcinoma grlića jeste infekcija tipovima 16 i 18. Infekcija se vrlo brzo razvija nakon odnosa sa zaraženom osobom, ali se progresija infekcije do malignog oboljenja odvija godinama. Razlikujemo preinvazivni stadijum (carcinoma in situ) što znači da je karcinom ograničen samo na epitel, nema prodora bazalne membrane, i na invazivni stadijum kada zahvata dublje slojeve i širi se u okolne strukture, limfne žlezde i krv. Karcinom grlića materice može dugo biti asimptomatski, što i otežava njegovo otkrivanje. Od simptomatologije najčešće se navodi kontaktno krvarenje nakon polnog odnosa, sukrvičav iscedak, i bol kao kasni simptom.
Dijagnostika HPV infekcije obuhvata inspekciju, PAP test i kolposkopski pregled, biopsiju sa HP analizom i primenu različitih metoda za identifikaciju HPV virusa. PAP test predstavlja zlatni standard za otkrivanje promena na grliću materice koje idu u prilog HPV infekciji i zasniva se na mikroskopskoj analizi deskvamiranih ćelija sa površine grlića i iz cervikalnog kanala. Citologija je pouzdana u preko 80% slučajeva. Kolposkopija je medicinski postupak kojim se pomoću posebno dizajniranog mikroskopa (kolposkopa) pod velikim povećanjem pregleda vrat materice, vagina i vulva. Primenom kolposkopa se mogu uočiti abnormalne slike: punktacije, mozaik, leukoplakija, atipična vaskularizacija itd. Sa sumnjivih mesta se uzima uzorak za histopatologiju. Citologija i kolposkopija zajedno postižu tačnost od 98% i predstavljaju primarni skrining metod. Ispitivanje na prisustvo HPV (PCR metoda ili in situ hibridizacija) nam daje informaciju kojim tipom virusa je osoba zaražena. Ukoliko je HPV test pozitivan na prisustvo virusa visokog rizika ne znači nužno da će ta osoba oboleti od karcinoma grlića materice, ali svakako postoji povećan rizik od razvoja prekaceroznih stanja i raka grlića. Upravo to predstavlja upozorenje za redovnije kontrolne preglede ginekologa.
U mere prevencije ubrajamo korišćenje prezervativa, izbegavanje ranih seksualnih odnosa, izbegavanje čestog menjanja partnera, jačanje imuniteta i redovne kontrole kod ginekologa u cilju rane detekcije oboljenja. Zadnjih nekoliko godina akcenat se stavlja na vakcinu kao najvažniju meru prevencije. Ona pruža nabolju zaštitu ukoliko se izvrši pre početka seksualnog života, obično u dobi između 12. i 16. godine, odnosno pre nego što se osoba izloži HPV-u. Ukoliko je osoba već stupila u seksualne odnose, i dalje može da primi vakcinu protiv HPV virusa jer ne mora da znači da je odmah bila izložena svim vrstama virusa koji su sadržani u vakcini. U našoj zemlji su registrovane dvovalentna vakvina koja sadrži tipove 16 i 18 i primenjuje se kod žena, i četvorovalentna vakcina protiv HPV virusa koja sadrži tipove 6,11,16 i 18 i može se primenjivati kod oba pola. Prema kliničkim studijima i ispitivanjima očekuje se da vakcina štiti najmanje 10 godina. I pored vakcinacije, važno je nastaviti ići na redovne ginekološke preglede, jer iako smanjuje rizik od pojave raka grlića materice, ne isključuje ga.
Morate biti prijavljeni da biste ostavili komentar.